Bale bila Santurtzin

Aurtengo denboraldian (ekainetik-urrira) bi irteera egin ditut Gorka Ocioren verballenas enpresarekin. Itsasoan 10 ordutako jardunaldi hauetan, Baleak, Izurdeak, Kalderoiak, Cuvier Baleak, Kaxaloteak... ikusi daitezke beste animali batzuen artean. Baita ere Ilargiarrainak, Ezpatarrainak, atunak... Hegaztiei dagokienean, itsasoko hegaztiak ikusteko ere irteera polita izan daiteke, Gabaiak, Marikoiak, Lanperna-Musuak, Ekaitz-Txoriak, Zangak, Txenadak... Baina behin irail erditik urriko azken egunetara bitartean, hegazti migratzaileak ere ikusi daitezke: nik Txioak, Kalandrak, Txirtak, oso arraroa den Sasi-Txinbotxoa, Lertxun Hauskarak, Ahate Mokozabalak, Basahateak, eta politena Zingira-Hontza ikustea izan da.

BALEAK
Bale baten ufada ikusi ahal ian genuen bigarren bidaian. Baina 3 ufada egin eta uretan murgildu zen. 12 minutu irauten omen dute berriz arnasa lauzpabost alditan hartzeko (4-5 ufada) baina han ez zen balerik azaldu... itsasontzian geundenok alde guztietara begiratzen genuen baina baleak ziria ondo sartu zigun eta ez genuen gehiagotan ikusi, beraz ez genuen horren ondo ikusi balea. Gainerakoan ez genuen oso zorte ona izan zetazeoekin. Gu joan aurreko egunean Kaxalote bat ikusia zuten, bi bidaien tarteko irteera batean 5 Bale ikusi omen zituzten denbora luzez eta oso gertutik... eta guk ezta Kalderoi edo Cuvier Bale triste bat ere ez!!!

IZURDEAK
Ikusi genitzakeen hiru Izurde motatatik bi ikusi genituen: Izurde Arrunta eta Izurde Arraiaduna. Izurde Arruntak talde handian ikusi ditugu, arruntenak dira eta bi irteeretan ikusi ditut, bigarrenean gainera oso dispertsaturik zebiltzan elikatzen ari zirelako. Arraintxo sarda batek gure itsasontziaren inguruan babesa bilatzen zuen eta uretako kamerarekin Gorkak ehizaldia grabatzeko aproba egin zuen. Ez genuen beraz Izurde Handia ikusi, hauek dira delfinarioetan ikusten diren arruntenak eta askotan ama akatzen omen dute kumeak harrapatzeko. Guk nahiago dugu naturan libre ikusten saiatzea.

Izurde arraiaduna

Izurde Arraiaduna

Izurde Arraiaduna

Izurde Arrunta

Izurde arruntak

Izurde arrunta

Izurdeen janaria (Arrain sarda bat itsasontzi ondoan babesa bilatu nahian)

ARRAINAK
Arrainen artean bitxiena Ilargiarrainak bere aletarekin nola agurtzen gintuen ikustea izan zen, hegaluzeen saltorik ere ikusi genuen, eta antxoa gizarajoak atunengandik edo izurdeengandik ihes egin nahian uretatik kanpo salto egiten ere ikusi ditugu.

Ilargiarraina (aleta kanpoan astintzen du agurtuz bezala)

ITSASOKO HEGAZTIAK
Marikoi mota ezberdinak ikusi genituen, Marikoi handia da arruntena. Itsasoko pirata hauek ez dute arrainik ehizatzen, beste hegazti ehiztarien atzetik ibiltzen da hauei lapurreta eginez. Askotan jazarpen luzeak egiten dizkiete Kaioa, Txenada edo beste hegazti batzuei eta oka egin arazten diete azkena harrapatu duten arraintxoa lapurtu eta jateko. Gabai mota ezberdinak ere ikusi genituen, beraien hego luzeekin urazalean hegan nola egiten duten ikustea oso polita iruditzen zait. Zangak ere, bigarren bidaian batez ere, ehiza erakustaldi bikainak egiten zituzten goitik uretara jauzi ikusgarriak eginez. Tamalez ez dugu Lanperna-Musu, Pottorro edo Martinik ikusi, hauek eguraldi txarragoarekin batera gerturatzen dira gure kostaldera. Txenadaren bat edo beste ikusi dugu, Mendebal-Txori Mokolodiren bat ere bai, Kaio Ilun ugari, Hankahoriak ere bai eta Antxeta Mokogorri eta Burubeltzak.

Gabai Handia

Gabai Handia

Gabai Handia

Gabai Balearra

Gabai Iluna

Marikoi Handia

Marikoi Isatsluzea

Zanga

Zanga

HEGAZTIAK MIGRAZIOAN
Lehen bidaian oso arraroa den Sasi-Txinbotxoa ikusi genuen. Ez genuen berehalakoan identifikatu, Gorkak Baso Txinbotzat jo zuen baina nik ez nion lepoko marka grisik ikusten eta burua oso grisa zuen. Gorkak argazki bikaina atera zion eta han ikusi genion papar txuriaeta mokoaren behealdea grisa. Gorkak ez zuen sinisten eta izugarri poztu zen. Itsasontziari hiru buelta eman zizkion bidai luze baten nekearen aurrean atseden hartu nahian, baina ez zen gutaz fidatu eta bere bidea jarraitu zuen. Arraroa dela diogu bere distribuzio maparen arabera, Turkia aldetik migratzen duelako Afrika aldera eta berez gure lurretan ezingo genukeelako ikusi. Auskalo zerk eraman duen txoritxo hau gure golkoraino. Txioak ere ikusi genituen gure lehen bidaian. Bigarrena ordea aberatsagoa izan zen zentzu honetan, Lertxun Hauskarak, Harri Iraularia, Ahate Mokozabalak, Basahateen kriston taldeak, Kalandra eta Txirta taldetxo ugari eta politena Zingira-Hontza ikustea izan da, oso urruti pasatu bazen ere, ikusten genuen oso arraroa zela txori hura, hego zabalak astindu eta astindu, buru gabeko harrapari bat zirudien, eta Gorkak esan zigun jende askok lehen aldiz hegazti hau itsasoan ikusten duela, migrazioan. Gidarekin ibili ginen Hontz txikia ote zen begiratzen baina azkenean ez.

Harri Iraularia

Ahate Mokozabalak

Zingira Hontza

Ea hurrengo denboraldian ere irteeratxo bat egiteko aukerarik izaten dugun...

Lindux 2013

2012ko irailean ezagutu nuen hegaztiak migrazioan ikusteko leku bikain bat. Lindux mendia da leku hori eta urtero joango nintzela esan nion nere buruari. Iraileko erdialdean izugarria da iparraldera begira jarri eta zikoinak, harrapari mota ugari, ubarroiak... nola datozen ikustea. Hegoaizea badago gainera askoz gertuago pasatzen dira. Migratzaileetaz gain, inguruetan bizi diren beste hainbat hegazti ez migratzaile ere ikusteko aukera bikaina dago eta Arrano Beltzak, Ugatzak, Zapelatzak, Gabiraiak, Belatz Gorriak... errez ikusi daitezke.

2013ko irailaren 21ean beraz, bertara joan ginen asteburu pasa. Eta ihazkoa gainditu genuela uste dut. Arrano arrantzaleak, Zapelatz Liztorjaleak, Arrano Sugezaleak, Miru Gorriak, Gabiraiak, Zuhaitz Belatzak, Zikoina Zuri eta Beltzak, Ubarroiak, Zingira Mirotzak, Txolomak, Erlatxoriak(harrigarria), Enarak, Enara Azpizuriak... Larunbat arratsaldean hotz asko pasatu genuen, ez genuen arropa asko eraman eta eguzkia ikusita ez genuen pentsatzen hotza pasako genuenik, baina haizeak izoztuta utzi gintuen. Hurrengo egunean berriz, bero handia pasa genuen eta kopeta ere erre zitzaigun krema ematea ahaztu zitzaigulako. Ez dago asmatzerik!!!

Arrano Arrantzalea (Arraina falta...jaja)

Arrano Sugezalea (ta honek sugea falta...jeje)

Gabiraia (papoa ondo betea, jan berritan egongo zen)

Ugatza (bizi guztian ikusi dudan lehena, kriston ilusioa!!!)

Ubarroiak (erdikoa gaztea da papar zuriagatik)

Miru Gorria (ezagutzeko oso erreza urkila formako buztanagatik)

Zikoina Beltzak (3 edo 4 talde inguru ikusi genituen, bakoitzean 8-15 kide)

Zikoina txuriak(arruntak) osatzen zituzten talde handienak, oso ikusgarriak ziren baina urrundu egin ziren eta beste puntu batzuetatik igaro zituzten pirinioak. Ubarroiak ere forma geometriko txukunak osatzen zituzten talde nahiko handietan (20tik gora)

Ta sarrera amaitzeko, Ibañetako gainean dagoen baso batean aurkitutako ipotxaren argazkiarekin agurtuko gara!!! Hurrengo urtera arte Lindux!!!!!

Monfrague 2013ko uda

Extremaduran, Cacereseko probintzian dago monfrague eta bertako fauna, (hegaztiak batez ere) izugarri aberatsa da orain ikusiko duzuen moduan:

Harrapari eta Sarraskijaleak

"Dehesa" izeneko paisaia da nagusi inguru horretan, eta bertan txerriak, ardiak, zezenak... bezalako abereak bizi dira arte eta artelatz artean ezkurrak eta belarra janez. Hauek era naturalean hiltzen joaten dira eta sarraskijaleentzako elikagai bilakatzen dira. Animalia txikiagoak ere bizi dira ingurune honetan, adibidez, eperrak, usoak, untxiak, saguak, satitsuak, sugeak... hauek arrano, belatz eta abarren harrapakinak dira.

Penintsula iberiarrean ikusi daitezkeen 3 sai motak ikusi ditugu:

Sai beltzak zuhaitzetan egiten du kabia eta hiruetatik handiena da

Sai arrea ugariena da

Sai zuria txikiena da eta beste bi saiek hildako animalia zatitu eta jan ondoren, uzten dutenarekin konformatu behar izaten da

Hauek dira sarraskijaleen elikagaietako batzuk:

Harrapariei dagokienean, handienetik txikienera, hauek ikusi ditugu: Arrano Beltza, Eguzki Arranoa, Arrano Sugezalea, Arrano Txikia, Miru Beltza eta Gorria, Belatz Handia, Elano Urdina eta Belatz Gorria. Ez dugu argi ta garbi identifikatu baina uste dugu mirotz urdin gazte bat ere ikusi dugula eta ez dugu ikusi inguruan ibiltzen den Bonelli Arranorik, ezta Hontz Handia, Mozoloa edo Hontz zuririk ere, hurrengoan itzultzeko arrazoiak baditugu beraz...

Hona hemen harraparien argazki batzuk:

Eguzki Arrano helduak buru arre horiska du, sorbaldak eta hegoen aurreko ertza zuria

Eguzki Arrano heldua hegan. Untxi eta eperrek osatzen dute beraien dieta eta sarraskijalea ere bada janari gutxi dagoenean. 300 bikote bakarrik omen daude. Honakoak txito hegan hasi berria zuen eta berau zaintzen ikusi genuen.

Eguzki Arrano gaztea edo txitoa, arre gorriska kolorekoa da. Harkaizti honen (portilla del Tietar) ondoko zuhaitz batean kumatu zuten gurasoek. Hegan hasi berria omen zen eta denboraldi luzeak geldirik egin ostean, inguruko sai arre guztiak uxatzen zituen etengabe, harkaiztiko goiko aldea beretzat hartuz.

Arrano Sugezaleak buru handia du, begia laranja kolorekoa, azpitik zurixka da eta goitik marroia, izenak dion bezala sugeak jaten ditu eta dorre elektriko altuak erabiltzen zituen pausaleku gisara atseden hartzeko

Miru beltz asko ikusi ditugu, asko eta asko... ez da harrapari oso ona eta oportunista dela esaten da errepideetan autoz harrapatutako animalien bila aritzen delako, edo zubietan kumatzen duten enara azpizurien kumeak noiz eroriko zain egoten direlako, edo zabortegietan janaria bilatzen dutelako. Neguan Afrikara joaten da sai zuria bezala.

Harrapari txikiek (Elano urdina, Belatz gorria...) sagu, satitsu,, txori txiki edo intsektu handiak jaten dituzte, baina Harrapari handienek (Eguzki arranoa eta Arrano Beltzak) Untxiak, Eperrak, Usoak edo azeri gazteak harrapatzen dituzte jateko:

Eperra

Eperraren txitoak 6 ziren kasu honetan, hau pixka bat despistatu eta ondora etorri zitzaigun baina amak deitu bezain pronto abiada bizian gerturatu zitzaion.

Azeri batzuek beldurra galdu diete pertsonei eta janari bila hurbiltzen dira, begiratokietan ibili ohi den jendeak janaria emango die seguru asko... Kakagurea sartu eta lotsarik gabe gure ondoan egin zuen.

Amiamoko edo Zikoina Beltza

Oso lotsatia da eta ez zaio pertsonen inguruan ibiltzea gustatzen, baina hegazti hau ikusteko leku bikaina da Monfrague. Tajo ibaiaren eta bere ibaiadarra den Tietar ibaiaren ertzetako arkaitzetan kabi bat baino gehiago dituzte, guk hiru ikusi ditugu

Amiamoko beltz helduak mokoa, begiaren ingurua eta hankak gorri bizi biziak ditu eta sabelaldea zuria. Lepoan berriz, eguzki izpiekin diz-diz egiten duen berde kolore berezi bat  daukate

Amiamoko beltz helduak harkaiztian hartzen du atseden Sai Arreen artean. Bertatik zaintzen ditu bere kumeak

Txito bat habian

Txitoak batetik bestera lehen hegaldiak egiten dituzte entrenamendu gisara. Laster, bidaia luzea egin beharko dute, Afrikara joango dira negua igarotzera. Datorren urtean berriz etorriko dira, gehienetan, habia berdinetara itzultzen dira. Gazteek bikotea bilatu eta habia berriak egin beharko dituzte.

Gainerako hegaztiak eta animaliak

Denetarik ikusi ahal izan dugu Monfraguen, orotara 60 espezie inguru izan dira zenbatu ditugunak. Hona hemen batzuk:

Antzandobi Kaskagorri arra

Antzandobi Kaskagorri emea

Buztanzuri oria

Enara arrunt honetaz gain, Enara Ipurgorriak, Enara Azpizuriak, Haitz Enarak, Sorbeltzak eta Malkar Sorbeltz bat ere ikusi ditugu

Erlatxoriak kolore biziak dituzte eta kuriosoa da kabiak egiteko ezpondetan zuloak egiten dituztela

Mika Urdinak kuriosoak bezain astunak dira. Kuriosoak txinako txoko batean eta iberiar penintsulako hego mendebaldean bakarrik aurkitzen direlako. Eta astunak, zaratatsuak, taldekoiak eta janari lapurrak direlako, atseden guneetan ibiltzen dira

Harkaitz zozo urdin emea

Txinbo Papargorriska

Zata Lepagorri hau ikusteak izugarrizko ilusioa egin zigun. Autoa gelditu behar izan genuen ez harrapatzeko

Apoarmatu Korrontezalea errekatxo bateko zuhaitz lehor honetan egoten ziren eguzkia hartzen eta ikusten gintuztenean, uretara salto egiten zuten berehala, bi hauek berandu ibili ziren eta argazkia egin ahal izan genien

Penaz gelditu gara Arrano Beltza, Urretxoria, Malkar-Sorbeltza, Enara ipurgorria edo Elano Urdinari argazki txukunik ateratzerik ez dugulako izan. Eta ea hurrengoan hauei argazkiak ateratzeaz gain, Mozolorik, Nutriarik edo Hontz Handirik ikusterik ba ote dugun. Hala ere oso pozik bueltatu gara asteburua Monfraguen igaro ondoren.

Hurrengora arte!!!