Amiamoko Zuria

Salburuako parkean (Gasteizen), bi begiratoki daude eta horietako batek, parean zikoinen kabi bat du. Bertan kumatzen du bikote batek. Noizbehinka hara joan izan naiz eta ikusi dudana azalduko dut:

Otsailean,  estaltzen dituzte arrek emeak. Zikoinak edo amiamoko zuriak monogamoak dira eta bikote bakarra dute. Euren kabia edo bikotea defendatzeko mokoarekin soinu handia ateratzeko gai dira, horrela oldartzen zaizkie kabitik beste zikoinei.

 Bikoteak kabian elkartu eta mokoa itxi eta irekiz izugarrizko soinua ateratzen dute, lepoak ere era berezian mugitzen dituzte. Estaltze honek 30 segundu inguru iraun zituen.

Arraultzak jartzean, bikoteak txandak egiten ditu. Jatera bakarrik joaten dira, horrela besteak arraultzen tenperatura egokia bermatzen du. Zabortegitik, soroetatik edo aintziretatik itzultzean aldaketa egiten dute eta une honetan mokoarekin soinua ateratzearekin lepoa era berezian mugitzen dute.

Apirilean zehar zikoinek adartxoak eta belarrak garraiatzen dituzte beraien kabiak berritzeko eta txukun jartzeko.

Maiatzean ikusi nituen txitoak lehen aldiz, mokoa beltza dute eta zirina kabitik kanpo botatzen dute.

Txitoak ekainean askoz handiagoak zeuden, ia helduen tamaina zuten, moko beltzarekin jarraitzen dute eta lehen hegaldia egin aurretik, frogak egiten zituzten kabian salto egin eta hegoak astinduz.

Zozoa kabia egiten

Etxeko lehiotik 2 metrotara, madarionduan adarretan kabi bat egin du zozo honek. 2 egunetan eginda zeukan, baina etxe atzean obretan dabiltza eta nik uste ez duela bertan kumatuko.

Izki

Arabako Izki parke naturalean egon naiz Mikel Jon, Iker ta Haizearekin. 3000 hektareako ameztia dago han eta basoko edozein hegazti ikus daiteke bertan. Bereziena okil ertaina da, entzun entzun genuen, baina ikusi ez. Garrapoa eta ustezko zapelatz liztorjalea ere entzun genituen. Okil handia eta berdeak ikusi egin genituen, baita eskinosoa, txonta asko, belatz gorria, erroia, sai arrea eta dudako arrano txiki bat ere. Autotik mikak, usapal turkiarrak, pagousoa...

Ugaztunei dagokienez, azkonarra, ipurtatsa, kirikinoa ta azeriaren oinatz zein gorotzak ikusteaz gain, basurdea aztalka ibilitako leku ugari eta bere ileak kixki alanbrean ere baita. Baita, txingurriz betetako satitxu bat, hilda noski.

Anfibioei dagokienez, uhandre marmolairea, baso igel arrunta eta igel jauzikaria. Azken biak oso antzekoak dira baina atzeko hanken luzeeran izugarrizko aldea dago, bati begien parera iristen zaio belauna, eta besteari, burutik aurrerago tolesten zaio giltzadura. Hau ikasi ahal izan nuen lagunekin.

satitxua hilda

uhandre marmolairea

okil txitarik bai?

amilotxa hilda

baso igel gorria

igel jauzikaria

arrano txikia

okil berdea hegan

basurde ileak

kakalardo pilotagilea

eskinosua hegan

karnaba

erroia

belatz gorria

Okerrena da, beste espezie bat ere ikusi dudala, oso gertutik gainera, etxera iritsi, dutxarako prestatu eta... hara non agertzen diren nere gorputz biluzian xomorro txiki batzuk, 10 hain zuzen. Izterretan, sabelean eta bizkarrean nituen azalean sartuta, nire odola zurrupatzen. Ez ziren banpiroak, ezta zainak ere, akainak edo kaparrak baizik.

akainak edo kaparrak